Projekt ?Szko³a promuj±ca zalecenia Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem? obejmuje edukacjê dzieci i m³odzie¿y w zakresie prewencji pierwotnej nowotworów poprzez promowanie zdrowego stylu ¿ycia. Projekt jest realizowany w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, zadanie p.n. ?Prewencja pierwotna nowotworów?.
?Europejski Kodeks Walki z Rakiem? koncentruje siê na dzia³aniach, jakie mog± podj±æ obywatele,
aby zapobiegaæ nowotworom. Skuteczne zapobieganie chorobom nowotworowym wymaga, aby te indywidualne dzia³ania by³y wspierane przez politykê i dzia³ania rz±du.
Wiêcej informacji na temat Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem znajduje siê na stronie: http://cancer-code-europe.iarc.fr
Nowa edycja ?Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem? zosta³a oficjalnie zaprezentowana w ubieg³ym roku. Zawiera ona 12 zaleceñ dotycz±cych zachowañ, które pomagaj± zmniejszyæ ryzyko zachorowania na raka.
A oto kilka prostych sposobów na zapobieganie nowotworom ? nowa edycja ?Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem?:
- Nie pal. Nie u¿ywaj tytoniu w ¿adnej postaci.
- Stwórz w domu ¶rodowisko wolne od dymu tytoniowego. Wspieraj politykê miejsca pracy wolnego od tytoniu.
- Utrzymuj prawid³ow± masê cia³a.
- B±d¼ aktywny fizycznie w codziennym ¿yciu. Ogranicz czas spêdzany na siedz±co.
- Przestrzegaj zaleceñ prawid³owego sposobu ¿ywienia:
? jedz du¿o produktów pe³noziarnistych, ro¶lin str±czkowych, warzyw i owoców;
? ogranicz spo¿ycie wysokokalorycznych produktów spo¿ywczych (o wysokiej zawarto¶ci cukru lub t³uszczu) i unikaj napojów s³odzonych;
? unikaj przetworzonego miêsa; ogranicz spo¿ycie miêsa czerwonego i ¿ywno¶ci z du¿± ilo¶ci± soli.
- Je¶li pijesz alkohol dowolnego rodzaju, ogranicz jego spo¿ycie. Abstynencja pomaga zapobiegaæ nowotworom.
- Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie s³oneczne (dotyczy to szczególnie dzieci). Chroñ siê przed s³oñcem, u¿ywaj produktów przeznaczonych do ochrony przeciws³onecznej. Nie korzystaj z solarium.
- Chroñ siê przed dzia³aniem substancji rakotwórczych w miejscu pracy. Postêpuj zgodnie z zaleceniami dotycz±cymi bezpieczeñstwa i higieny pracy.
- Dowiedz siê, czy w domu jeste¶ nara¿ony na naturalne promieniowanie spowodowane wysokim stê¿eniem radonu. Podejmij dzia³ania na rzecz zmniejszenia jego poziomu.
- Kobiety powinny pamiêtaæ o tym, ¿e:
? karmienie piersi± zmniejsza u matki ryzyko zachorowania na nowotwory. Je¶li mo¿esz, karm swoje dziecko piersi±;
? hormonalna terapia zastêpcza zwiêksza ryzyko rozwoju niektórych nowotworów. Ogranicz jej stosowanie.
- Zadbaj o to, aby twoje dzieci poddano szczepieniom ochronnym przeciwko:
? wirusowemu zapaleniu w±troby typu B (dotyczy noworodków);
? wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) (dotyczy dziewcz±t).
- Bierz udzia³ w zorganizowanych programach badañ przesiewowych w celu wczesnego wykrywania:
? raka jelita grubego (zalecenie dotyczy zarówno mê¿czyzn, jak i kobiet);
? raka piersi (u kobiet);
? raka szyjki macicy (u kobiet).
Niniejszy projekt jest wspó³finansowany przez Uniê Europejsk± i koordynowany przez Miêdzynarodow± Agencjê Badañ nad Rakiem.
Koordynatorem programu w naszej szkole jest Ewa Król ? Zmieniecka. Natomiast realizatorami: Marlena Bernacka-Pluta, Lucyna Janiszewska, Ewa Król-Zmieniecka, Piotr Wojna.
Program edukacyjny pt. ?ARS, czyli jak dbaæ o mi³o¶æ?? stanowi istotn± czê¶æ projektu pt. ?Profilaktyczny program w zakresie przeciwdzia³ania uzale¿nieniu od alkoholu, tytoniu i innych ¶rodków psychoaktywnych?.
G³ównym celem projektu jest ograniczenie u¿ywania substancji psychoaktywnych przez kobiety w wieku prokreacyjnym (15 ? 49 lat). Program kierowany do uczniów szkó³ ponadgimnazjalnych ma ich wyposa¿yæ w wiedzê i umiejêtno¶ci zmniejszaj±ce ryzyko utraty zdrowia i ¿ycia, a w przysz³o¶ci ich potomstwa. Program ma na celu u¶wiadomienie m³odzie¿y wp³ywu substancji psychoaktywnych (np. alkoholu, tytoniu, narkotyków, dopalaczy) na rozwój zarodka i p³odu. M³odzie¿ uczestnicz±ca w programie bêdzie tak¿e pog³êbiaæ wiedzê na temat wp³ywu tych ¶rodków na relacje miêdzyludzkie oraz dokonywanie wa¿nych wyborów ¿yciowych, w tym pe³nienie ról rodzicielskich.
Wyj±tkowo¶æ programu ?ARS, czyli jak dbaæ o mi³o¶æ??, autorstwa doktora Krzysztofa Wojcieszka, polega na nowoczesnym podej¶ciu do profilaktyki uzale¿nieñ, opartym o warto¶ci uznawane przez m³odych ludzi.
Program sk³ada siê z trzech czê¶ci:
I. Ars vivendi ? sztuka ¿ycia
Dostarczenie wiedzy pomocnej w kszta³towaniu zdrowego stylu ¿ycia, odpowiedniego dystansu do u¿ywania substancji psychotropowych.
II. Ars amandi ? sztuka kochania
U¶wiadomienie, w jaki sposób u¿ywanie substancji psychoaktywnych zak³óca rozwój mi³o¶ci miêdzy lud¼mi.
III. Ars generandi? sztuka rodzenia
Honorowy patronat nad programem objê³a Minister Edukacji Narodowej.
Koordynatorem programu jest Pañstwowa Inspekcja Sanitarna.
Koordynatorami programu w naszej szkole jest Agnieszka Krakowiak.
Realizatorami programu s±: Ewa Król -Zmieniecka i Agnieszka Krakowiak.
Program edukacyjny ?Podstêpne WZW?.
Celem programu jest upowszechnienie w¶ród m³odzie¿y szkó³ ponadgimnazjalnych wiedzy na temat HBV oraz HCV i wywo³anego przez nie wirusowego zapalenia w±troby typu B i C. Podczas lekcji uczniowie dowiedz± siê jakie sytuacje wi±¿± siê z ryzykiem zaka¿enia HBV i HCV, a tak¿e w jaki sposób mo¿emy siê przed nim zabezpieczyæ.
Program jest odpowiedzi± na ogromne, wed³ug naukowców, niedoszacowanie liczby zaka¿eñ HBV i HCV. Przeciwdzia³aæ tej sytuacji mo¿na dostarczaj±c nastolatkom informacji pozwalaj±cych na rozpoznawanie i unikanie sytuacji, które wi±¿± siê z podwy¿szonym ryzykiem zaka¿enia, zaobserwowanie u siebie objawów ewentualnego zaka¿enia i zapobieganie ich dalszemu rozprzestrzenianiu.
Przewlek³e wirusowe zapalenie w±troby najczê¶ciej przebiega bezobjawowo. Do rozpoznania najczê¶ciej dochodzi w momencie ujawniania siê powik³añ zaka¿enia, takich jak marsko¶æ lub nowotwory w±troby. Ich przyczyn± mo¿e byæ wirus HBV czy HCV.
- Drogi zaka¿enia HBV.
Zaka¿eniu HBV ulec mo¿e ka¿dy, kto nie zosta³ skutecznie zaszczepiony. HBV przenoszony jest przez krew oraz inne p³yny ustrojowe. Do zaka¿eñ najczê¶ciej dochodzi podczas zabiegów medycznych, upiêkszaj±cych (manicure, pedicure, kolczykowania), wykonywania tatua¿u, niezabezpieczonych kontaktów seksualnych, u¿ywania przedmiotów codziennego u¿ytku osoby zaka¿onej naruszaj±cych ci±g³o¶æ skóry,
z zaka¿onej matki na dziecko w czasie ci±¿y, w trakcie porodu i w okresie karmienia.
Wirusowemu zapaleniu w±troby typu B mo¿na zapobiec dziêki szczepionce, skutecznej je¶li nie dosz³o do kontaktu z wirusem. U osób ju¿ zaka¿onych, rozwojowi choroby mo¿e zapobiec odpowiednio dobrane leczenie.
https://www.youtube.com/embed/Nl4Bo7eWzYU?autoplay=1 - Drogi zaka¿enia HCV
Wirus HCV najczê¶ciej przenoszony jest przez krew. Do zaka¿eñ dochodzi zwykle podczas zabiegów medycznych, do¿ylnego przyjmowania narkotyków, zabiegów upiêkszaj±cych (manicure, pedicure, wykonywanie tatua¿u, kolczykowanie), zabiegów stomatologicznych.
https://www.youtube.com/embed/NpkyNh9g6ZY?autoplay=1
Inicjatorem programu edukacyjnego ?Podstêpne WZW? jest Fundacja Gwiazda Nadziei.
Koordynatorem programu w naszej szkole jest Marlena Bernacka-Pluta.
Realizatorami programu w szkole s±: Marlena Bernacka-Pluta, Lucyna Janiszewska, Ewa Król-Zmieniecka, Piotr Wojna.
Profilaktyczny, prozdrowotny program edukacyjny pod nazw± ? ?Znamiê! Znam je? ? czyli co musisz wiedzieæ o czerniaku skóry? jest realizowany w naszej szkole od ubieg³ego roku szkolnego we wspó³pracy z Powiatow± Stacj± Sanitarno-Epidemiologiczn± w Koñskich.
W Polsce jest to ju¿ czwarta edycja programu, prowadzonego przez Fundacjê ?Gwiazda Nadziei?, maj±cego zwiêkszyæ ¶wiadomo¶æ na temat czerniaka ? jednego z najbardziej agresywnych nowotworów skóry i zachêciæ do regularnego badania skóry oraz przestrzegania podstawowych zasad ochrony przez czerniakiem. Kampania ma za cel upowszechnienie wiedzy na temat czerniaków oraz budowanie w³a¶ciwych prozdrowotnych postaw m³odzie¿y. Dziêki zajêciom przeprowadzonym w ramach realizacji programu uczniowie:
- nabêd± umiejêtno¶ci rozpoznania czerniaka,
- naucz± siê regularnego samobadania skóry,
- poznaj± czynniki podnosz±ce ryzyko zachorowania na czerniaka,
- zastosuj± zasady ochrony przed czerniakiem, dziêki czemu uchroni± siê, przed tym gro¼nym nowotworem.
Czerniak jest nowotworem z³o¶liwym skóry. Wywodzi siê z melanocytów ? komórek pigmentowych wytwarzaj±cych barwnik zwany melanin±, który sprawia, ¿e skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym. Czerniaki najczê¶ciej pojawiaj± siê na skórze, ale tak¿e w obrêbie ust, nosa oraz ga³ki ocznej.
Czerniak charakteryzuje siê bardzo agresywnym wzrostem oraz wczesnymi i licznymi przerzutami, które s± trudne w leczeniu farmakologicznym.
To oznacza, ¿e czerniak szybko przechodzi z choroby miejscowej (rozwijaj±cej siê w jednym miejscu na skórze) w postaæ rozsian± tzw. uogólnion±.
Czerniak nie tylko rozrasta siê na powierzchni skóry, ale co gro¼niejsze wrasta w g³±b skóry i gdy przejdzie barierê skóry (ma wtedy ok. 1 mm g³êboko¶ci) dostaje siê do naczyñ krwiono¶nych, a nastêpnie za ich pomoc± przedostaje siê do ca³ego organizmu. Czasem wystarcz± 3 miesi±ce, aby czerniak zaatakowa³ ca³y organizm.
Jednak, usuniêcie czerniaka miejscowego, kiedy choroba nie jest jeszcze zaawansowana pozwala na wyleczenie nawet 80% chorych. Dlatego tak wa¿ne jest szybkie i prawid³owe rozpoznanie tego nowotworu. Czerniak jest nowotworem, który ³atwo dostrzec, gdy¿ rozwija siê na skórze, a nie wewn±trz organizmu. Czerniak to najczê¶ciej nowa zmiana na skórze. Jednak cze¶æ zwyk³ych znamion mo¿e ?zrakowieæ? czyli zamieniæ siê w czerniaka.
Osoby najbardziej nara¿one na rozwój czerniaka to osoby:
- o jasnych i rudych w³osach,
- o jasnej lub bardzo jasnej cerze,
- z piegami i/lub znamionami,
- które ³atwo ulegaj± poparzeniom s³onecznym,
- s³abo toleruj± s³oñce,
- opalaj± siê z du¿ym trudem lub w ogóle,
- u których w rodzinie wystêpowa³ czerniak.
Osoby te bezwzglêdnie powinny unikaæ s³oñca oraz ca³kowicie zrezygnowaæ z solarium.
ABCDE czerniaka.
Badanie opinii publicznej TNS OBOP zrealizowane przez Akademiê Czerniaka w 2013 roku wskazuj±, ¿e a¿ 30% Polaków, którym pokazano zdjêcie czerniaka ? nie rozpozna³oby nowotworu i nie uda³oby siê do lekarza, aby zbadaæ znamiê.
Dlatego warto znaæ cechy czerniaka okre¶lane za pomoc± kryteriów ABCDE:
A? asymetria np. znamiê ?wylewaj±ce? siê na jedn± stronê,
B? brzegi poszarpane, nierównomierne, posiadaj±ce zgrubienia,
C? czerwony lub czarny i niejednolity kolor
D? du¿y rozmiar, wielko¶æ zmiany powy¿ej 0,5 cm,
E – ewolucja, czyli postêpuj±ce zmiany zachodz±ce w znamieniu.
Wszystkie znamiona, naro¶la, pieprzyki, które maj± te cechy powinny zostaæ zbadane przez lekarza dermatologa lub chirurga – onkologa i w razie jakichkolwiek w±tpliwo¶ci wyciête.
Swêdzenie, krwawienie i pêkanie znamienia, jest sygna³em alarmowym do natychmiastowej konsultacji.
Kluczem wczesnego rozpoznania czerniaka jest dobra znajomo¶æ w³asnego cia³a i skóry. Samoocena skóry powinna byæ wykonywana raz w miesi±cu zarówno przez osoby starsze jak i m³odzie¿.
Wiêcej informacji na stronie www.AkademiaCzerniaka.pl oraz na fanpage-u kampanii ?Znamiê. Znam je? www.facebook.com/znamieznamje
Organizatorami przedsiêwziêcia w województwie ¶wiêtokrzyskim s± ¦wiêtokrzyski Pañstwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny oraz Fundacja ?Gwiazda Nadziei?.
Koordynatorem programu w naszej szkole jest- Lucyna Janiszewska.
Realizatorami programu s±: Lucyna Janiszewska, Marlena Bernacka-Pluta, Ewa Król-Zmieniecka, Piotr Wojna.